Шаланкăна
• Этносла нацио-нализмТемшĕн, темшĕн мана айăплан,
Тинкерсе куçăмран тем шыратăн?
Куçăмсем —
Алчăранă Шур Атăл,
Куçăмсем —
Сапаланчăк Пăла.
Çамрăк тантăш, хĕрнĕ тимĕр сулă
Кас-кас темшĕн пĕрет кăкăрма?
Çамрăк пуçăмçăм —
Хуйхăллă Улăп;Малаллине вулас
• Суя тĕнÇĕршывăм, çĕршывăм, мĕн кирлĕ сана?
Мĕскер эс ыйтатăн? Мĕскер ăмсанан?
Пуянлăх, хаваслăх е ĕмĕрлĕх ят,
Е иксĕлми паттăр асамлă хăват?
Кала эс, çĕршывăм, кала эс пире:
Туятăн-и пирĕн хĕвеллĕ ире?
Туятăн-и эсĕ: çак пирĕн чĕре —
Пĕр саншăн тапать вăл, пĕр саншăн хĕрет.
Чи сиплĕхлĕ, хаклă таса çăлкуç пек,
Сан сывлăш-хăватшăн пулатпăр пуçпех.Малаллине вулас
Никифор Ваçанкка
Чи-чи кăсăя…
Ка-ач, ка-ач качака
Нăрик тус
Куян уçăлма тухать
Кукăр сăмса тăмана
— Чи-чи кăсăя, кăсăя,
Шыв кÿрсемччĕ, кăсăя.
— Эп хăратăп кашкăртан,
Эп хăратăп упаран.Малаллине вулас
I. «Шуйттан Чури» Трагеди
Действие первое
Действие второе
Действие третье
II. Юмахсемпе Халапсем
III. Сăвăсем
Усал Шăрăх
Кĕркунне
• ЭлекКу публикаци пĕр енчен Константин Иванов вулакана унăн пурнăçĕпе хăш пĕр паха деталĕсене уçса парса çывăхлатать, тепĕр енчен статьяна пичетленĕ 1935-мĕш çулта хуçаланакан идеологин çăварĕ Иванова идеологи майлă «çуса тасатма», çав тапхăрти литература обществисене килĕшекен ятсемпе (Софокл – Байрон – Лермонтов) сыпăнтарма, Ивановăн шухăш-кăмăлне чалăштарма хĕнĕшет. Вулаканăн кунта Ухсай мĕн пур каланине тĕрĕс пек йышăнмалла мар, Иванова кĕçĕнлетсе кăтартнăшăн та вырханмалла мар. Малаллине вулас
Чуна пырса тивекен ытарлăх, сăнарлăх çак калава питĕ пуян сĕм кĕртет. Автор кичем ял пурнăçĕнчен, тĕлĕнмелле витерекен хайлав, пĕртте кичем мар хайлав çырать. Полианна йышши пропаганда материалĕ те мар ку – вăрçа, вилĕме, чухăнлăха, ăнăçăва, ĕмĕтсем путланнине курнă çыннăн пушă ăшчикне асăрхануллăн тĕпчени. Социализм арканассине сисни те пур кунта, коммунистсен тĕрĕсмарлăхĕ те – иккĕленмелĕх сăнланса юлнă. Пракки колхоза кĕнишĕн савăнса юлĕ-ха, анчах колхоз арканса тăван çĕре унчченхинчен те хăрушă чухăнлăхпа асап илсе килесси пуçĕ вĕçĕнче пусарăннă шухăш пек тăрса юлĕ.
Коммунистсен пропаганди темешкĕн ку хайлавра яр уçă агитаци çук. Чăн сăнарсем сыхланса юлнă: чиркÿ çыннисем тĕрĕс ÿкĕтленисем пур, кулаксене пĕр енлĕн кăтартман, тĕп персонажăн кăмăлĕ ансатлантарман. Тимлĕ вулакансем хапха аллегорийĕ енчен кăна идеологин витĕмлĕ пăшăлтатăвне асăрхĕç.
Шуйхатакан сăнсем
• Шуйхатакан căнсемПуçтарать уй хапхи юплĕ-юхлĕ çулсен юхăмне, тăвăнтарать, пĕрлештерет вĕсене вăл хăйĕн умĕнче; унтан ирĕке кăларса пĕрхĕнтерет ÿрамсене, тăкăрлăксене, хапха умĕсене.
Мухтаннă пек хăй вăйĕпе, палăртман савăнăçпа куçлать уй хапхи çулсен юхăмне: чăмăртать, пăвать, унтан каллех сарать юхăм, юхăм…
Çĕнĕ-ха вăл юман юпасем… Лараççĕ тĕреклĕ, хускалас пек мар. Икĕ юпа, юпа тăрринче кашта, айккисенче вĕрлĕк карта; те кăçал çеç юсанă: пĕри те ÿкмен…
Малаллине вулас
Марфа Трубина – Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче вĕреннĕ, РСФСР шайĕнче Ленин орденне тивĕçнĕ учитель тата чăвашла çыракан малтанхи хĕрарăм писательницăсенчен пĕри. «Мучар», «Асăнмалăх, савăнмалăх», «Ача чухнехи» ятлă хайлавĕсем уйрăмах паллă… Тĕплĕнрех→
«Хăнаран» калав шуйхатакан темăллă. Кунта пĕр ялти хăрушла ĕçкĕ-çикĕ усал ĕç патне илсе çитернине кăтартнă. Совет тытăмĕн пропагандисчĕ пăсăк праçнике юриех чиркĕве хирĕçлесе çырни сисĕнет. Хурлăхлă пулăмшăн – комсомолсене итлемен, ĕлĕкхи йăлапа пурăнакан ашшĕ-амăшĕ тата ял халăхĕ айăплă пулса тухмалла пек. Тÿррĕн айăплани çук, вулакан хăех тавçăртăр тесе çырнă. Çĕнĕ Совет патшалăхĕн тата “тĕнĕн” шайне çĕкленĕ Çĕнĕ самана идеологийĕн суя пулниние вăхăт татса пачĕ: 70 çул ытла коммунист тыткăнĕнче пурăннă чăвашсен паянхи ĕçкĕ-çики Каша ялĕнчи Криккасенни пекех пулса иртнине хамăр куçпах курма пултаратпăр – ку енчен коммунизм-социализм нимех те улăштарма пултармасть.
Малаллине вулас
Александр Алка — педагог, поэт, чăвашла пĕрремĕш оперăн (Шыв армань) текстне çырнă. Ача çуртĕнче ÿснĕ, вăрçăна пĕрремĕш кунсечех хутшăнса Германие çитичченех пăрахман. Тăватă хутчен аманнă, нумай медале тивĕçнĕ… Тĕплĕнрех→
Нумай уй-хирсем тăрăх утрăмăр, шурăмăр
Шари! çухăрса вĕçекен вут-хĕм айĕн,
Тăшман йăвине аркатасчĕ тесе.
Тăватă çулта, тен, çухалчĕ-тĕр çур ĕмĕр,
Сĕм вилĕм умне тарăхса шунă майăн
Çĕр сăнĕ çапатчĕ пек çамрăк тĕсе.Малаллине вулас
Вула Чăвашла 