Хумма Çеменĕ
Хумма Çеменĕ (паспорт тăрăх Фомин Семен Фомич) (1903 — 1936) — çыравçă, сăвăçă, драматург, куçаруçă [wiki].
1920 çулта Хусанта тухса тăракан “Канаш” редакцине куçаруçă пулса вырнаçнă, редакципе пĕрле Шупашкара куçнă. Хаçатăн литература ĕçченĕ, пай ертӳçи, явăплă секретарĕ тата редактор çумĕ пулса ĕçленĕ. 1926 çулта Вăтам Азипе Кавказ çĕрĕсене çитсе курнă. Пĕр вăхăт Ашхабадра тухса тăракан «Туркменская искра» хаçатра вăй хунă. 1927-1932 çулсенче Шупашкарти типографире тӳрлетекен ĕçĕсене туса пынă. 1932-1936 çулсенче Чăваш кĕнеке издательствинче илемлĕ литература кĕнекисене пичете хатĕрленĕ. 1936 çулхи авăн уйăхĕн 25-мĕшĕнче самай вăхăт хушши йывăр чирленĕ хыççăн вилнĕ. [wiki].
Малалла илсе кăтартнă произвединĕ чăваш литературинче классика вырăнне тивĕçлипе йышăнать: питĕ витĕмлĕ мелсемепе усă курса çырнă çак кĕске повесть тарăн ыйтусем çуратать. Калав çăмăллăн вуланать, анчах ун ăшĕнчи сăнарсем те, ĕçсем те ăша вĕçтереççĕ, хыттăн шуйхатаççĕ. Автор хак памасть, ырăпа усаллăхне пĕлтермест. Советсен “çутĕç”не хутшăнса куллен вăй хунă çыравçă хайлавĕнче пропаганда йĕрĕсем курăнаççĕ (уйрăмах, чиркÿ, кулак, ĕлĕкхисене сăнланисенче), анчах ытти хăш пĕр произведенисенчи пек уççăн янăрамаççĕ. Психологи, усал илĕртĕвĕ чăнлăхлă сăнланнă.
Штрум
Кайтăр каччă хĕр патĕнчен:
Вăхăт мар халь авланма!
Кай, сухаçă, уйăнтан:
Вăхăт мар суха тума…
— Уолт Уитмен.
I
• Эмоцио-нализм
• Ырă мар тĕслĕх
• Тискер ĕçсене уççăн сăнлани
Эй, пĕлĕтсем! Хура, хаяр, кăвак пĕлĕтсем! Ăçталла чуптаратăр?.. Кам хăвалать сире? Камран таратăр?.. Эй, калăр часрах! Ма каламастăр?..
Çук. Пĕлĕтсем каламаççĕ. Пĕлĕтсем хăлхасăр: илтмеççĕ. Пĕлĕтсем чĕлхесĕр: чĕнмеççĕ.
Пĕр кĕрхи сивĕ çил кăна вăрманта:
— У-у-у! —тесе уласа çÿрет.
Йывăç тăррисем сулланаççĕ, — пĕтĕм вăрман сулланать. Йывăç çулçисем тăкăнаççĕ, — пĕтĕм вăрман çаралать.
Çарал, вăрман!
Кашла, вăрман!
— Каш-каш!.. Каш-каш!..
— У-у-у!..
Вула Чăвашла 