Игнатий Иванов: Çынна мулшăн туман, мула çыншăн тунă

Игнатий Иванов çинчен… Тĕплĕнрех→

---

Çынна Мулшăн Туман, Мула Çыншăн Тунă

Мула ху чунăнтан ытларах юратма кирлĕ мар, укçа çынна тумасть, çын укçана тăвать.

Çирĕм пилĕк çул ĕлĕк пĕр Йĕçтук ятлă пуян çын пулнă. Вăл имсĕр-сумсăр хытă çын пулнă, çине-пуçне юрăхлă тумтир тăхăнман, нихăçан та çын пек юрăхлă апат çимен, вăл чыслă вырăнта выртса хăй чунне кантарман, ăçта килчĕ унта кăшт выртса каннă та часрах ĕçе кайнă, хăй ялан çĕрне-кунне пĕлмесĕр ĕçленĕ. Вăл нихăçан та пуçне лайăх çĕлĕк илсе тăхăнман, тăла татăкĕсенчен хăй çĕлекелесе тăхăннă, алса та пасартан илмен, кĕрĕк татăкĕсенчен çĕлесе тăхăннă.

Çемен Элкер: Кушлавăш уйĕ

Çемен Элкер — çыравçă, публицист, обществăлла деятель. Чăваш литературине никĕсне хывакансенчен пĕри. 1918 çултан пуçласа мĕн пурнăçне çак ĕçе халалланă. Çамрăк çыравçăсене пулăшнă. Ун ячĕпеле Чăваш республики хастар журналистсене премипе хавхалантарса тăрать… Тĕплĕнрех→

---

 

---

Тупмалли

Унăн историйĕ
Малтанхи касăсем

I. Унăн историйĕ

Кушлавăш текен вун икĕ ял уйĕ
Хура вăрманпа хупланса выртать;
Çулла е хĕлле — такам та туйĕ —
Вăрманлăх кунта хÿтлĕхне тытать.
Хаваслă кĕтес! Сывлать вăл кал-кал…

Митта Ваçлейĕ: Атăл Юрри

Çилпи хĕрĕме

1

Ачаш ача пек Атăл ирхине:
Ăш çил лăпкать, вăл тутлăн анаслать…
Вăран, савни! Уç чатăр аркине,
Малъен санах хаваслăн саламлать!

Çемен Элкер: Хĕн-хур айĕнче

Çемен Элкер — çыравçă, публицист, обществăлла деятель. Чăваш литературине никĕсне хывакансенчен пĕри. 1918 çултан пуçласа мĕн пурнăçне çак ĕçе халалланă. Çамрăк çыравçăсене пулăшнă. Ун ячĕпеле Чăваш республики хастар журналистсене премипе хавхалантарса тăрать… Тĕплĕнрех→

---

Тупмалли

Кантур-чунилли | Юнлă мунча хыççăн | Пĕрре, çурхи каç… | Пăкачав мĕлки — Пахомка | Тытăçу | Икĕ юнав хушшинче | Кĕр сăри | Турă ячĕпе | Пуçлăхсем пăваççĕ | Шăннă вăрман хÿттинче | Хаяр тавăру | Пăлхавлă пуху | Пăлхав | Уес хулинче | Çапăçу | Çĕрпÿрт кассинче | Хуптĕрлÿ | Чакка тыткăнра | Кил-йышне çăлма | Ăнăçсăр хăтару | Инкек çине синкек | Улпут хресченĕсем патĕнче | Салтаксен тискерлĕхĕ | Чакка — ял-йыш судĕнче | Çирĕм çултан

---

Хĕн-хур айĕнче

Сăвăллă повесть

• Ырă тĕслĕх çукки (Ырă мар тĕслĕх) • Пĕтĕмĕшле аморальлĕх

«…Влаçа пăхăнман казаксен пĕчĕк ушкăнĕ пуçласа янă пăлхав… вăйлăланса патшалăха Çĕпĕртен Мускав таран, Кубаньрен Муром вăрманĕсем таран кисрентернĕ пăлхав çапла майпала пĕтнĕ. Çапах та пурнăç татах нумай вăхăт хушши пĕтĕмĕшпех лăпланса çитеймен-ха… Хăрушла пăлхавăрçăн ячĕ вăл тустарса çÿренĕ вырăнсенче халичченех хыттăн янăраса тăрать. Пугачев вăхăчĕ текен юнлă саманана халăх паян кунчченех лайăх астуса пурăнать…»
— А. С. Пушкин. «Пугачев историйĕ»

Кантур-чунилли

Кушлавăш текен вуникĕ ял уйĕ
Хура вăрманпа хупланса выртать.

Çеçпĕл Мишши: Хурçă шанчăк

Çeçпĕл Мишши – поэт, коммунист партийĕн агитаторĕ, революци трибуналĕсен Чăвашри ертÿçи, Украинăра çакăнса вилет. Чăваш поэтикинче унăн вырăнĕ уйрăмах пĕлтерĕшлĕ, мĕншĕн тесен вăл çĕнĕ жанрпа традици хывать… Тĕплĕнрех →

---

 

Хурçă шанчăк

• Суя культ

Çĕршывăм хăюллăн вăранĕ,
Тапранĕ кăвар кайăкла:
«Çук, çук» теекен улталанĕ,
Кам «çук» тет, ун чунĕ — чăлах.

Унччен-ха — айван пек çĕршывăм,
Унччен-ха — чăваш ыйăхлать.
Ан тив, тем пулсан та, вăл вăйлăн —
Паян чĕрĕлсе тăрасла…

Юрий Скворцов: Пушмак йĕрĕ

Юрий Скворцов — чăвашри журнал, хаçат, радиопа телевидени ĕçĕнче корреспондент тата редактор пулса вăй хунă. Чылай юрă сăвви çырнă. Тĕрлĕ чĕлхепе çырнă хайлавсене чăвашла куçарнă. СССР хутлăхĕнчи философилле поэмăпа драмăн чи аслă ăстисенчен пĕри… Тĕплĕнрех→

---

Пушмак йĕрĕ

Алăк сасси илтĕнсен Паня çаврăнса пăхрĕ. Вăл хăй паллакан хĕрарăм пĕр çĕклем çĕтĕк атă-пушмак çĕклесе кĕнине курсан хĕпĕртесе ÿкрĕ те, унăн кăкринчен тĕлĕннĕ çын сасси хĕсĕнсе тухрĕ:

— Ы-ы!..

Хĕрарăм шартах сикрĕ. Паня та çакна асăрхаса шăпăртах пулчĕ. Хăйĕн сасси çынна çÿçентернине вăл ĕнтĕ тахçанах пĕлет. Çав сасă карланкăри сасă чĕлĕхĕсенчен мар, кăкăртан шалтан тухаканскер, аманнă тискер кайăк сассине аса илтерет, çавăнпа Паня çын умĕнче май килнĕ таран шăпăрт тăма тăрăшать.

Çеçпĕл Мишши: Чăваш чĕлхи

Çeçпĕл Мишши – поэт, коммунист партийĕн агитаторĕ, революци трибуналĕсен Чăвашри ертÿçи, Украинăра çакăнса вилет. Чăваш поэтикинче унăн вырăнĕ уйрăмах пĕлтерĕшлĕ, мĕншĕн тесен вăл çĕнĕ жанрпа традици хывать… Тĕплĕнрех →

---

• Идеологи пропаганди

• Суя культ

Тĕнчене тасатрĕ ирĕк вут-кăварĕ,
Çут тĕнче çуралчĕ, иртрĕ авалхи.
Тĕттĕмĕ тĕп пулчĕ, мăшкăл иртсе кайрĕ –
Тин ирĕке тухрăн, тĕп чăваш чĕлхи!

Миçе ĕмĕр витĕр асаппа тухмарăн,
Миçĕ çичĕ ютăн мăшкăлĕ пулса…
Çапах паттăр юлтăн, вăйна çухатмарăн,
Халь те пулиен çивĕч, кăвартан таса.