Василий Сбоев —… Тĕплĕнрех→
Кам чăвашсен тăрăхĕнче пулнă, вăл чăвашсем тавçăруллă, тăрăшуллă, маттур çĕр ĕçченĕсем иккенне асăрхамасăр юлман ĕнтĕ. Хăйсен çĕр лаптăкĕсене вĕсенчен кам та пулин тислĕкле-месĕр вырттармасть, тырра вăхăтра вырмасăр, йĕтем çине турттармасăр тата çапмасăр пĕр чăваш та хăварас çук. Ку енĕпе вĕсем кунти вырăс хресченĕсенчен чылай мала кайнă.
Малаллине вулас
Н. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →
Василий Сбоев —… Тĕплĕнрех→
Чăваш халăхĕ Сăпай Ваçук ятне асра тытать. Ун çинчен тĕпчевсем çеç мар, илемлĕ хайлавсем те çырнă (Хветĕр Уярăн «Сăпай Ваçук» повеçне «Сăмах мехелĕ» (1980), «Одно слово» (1987) кĕнекесенче пăхăр). Тĕрĕк халăхĕсен йăли-йĕркине, ăс пурлăхне тĕпчекен Василий Сбоев Чулхула кĕпĕрнинчи Хуратук (Чернухи) ялĕнче тиечук килĕнче çуралса ÿснĕ. Ашшĕ, Афанасий Яковлев, ăна хăй çулĕпе янă: Хусанти тĕн училищинче тата семинарийĕнче вĕрентнĕ. Хусантан Василий Сбоев Питĕрпура тĕн академине вĕренме кайнă. Унтан магистр степеньне илме тивĕç кандидат ячĕпе вĕренсе тухнă. 1833 çулта хăй вĕреннĕ Хусанти тĕн семинарине чиркÿ историйĕпе грек чĕлхине вĕрентме таврăннă. Хусантан ăна Чĕмпĕре куçарнă, унта та библипе чиркÿ историне, канон правипе археологи тата нимĕç чĕлхи вĕрентнĕ. 1841 çулта Хусан университетĕнче вырăс тата славян сăмахлăхĕн магистрĕ пулса тăнă, кĕçех ăна вырăс сăмахлăх кафедрин адъюнктне суйланă. Хусан университетĕнче Б. А. Сбоев 1850 çулччен ĕçленĕ.
Малаллине вуласН. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →
Игнатий Иванов çинчен… Тĕплĕнрех→
«Игнатий Иванов чăвашсене çутта кăларас ĕçре питĕ пысăк усă турĕ. Вăл, чăваш чĕлхине лайăх пĕлекенскер, хура халăхпа туслашма ăстаскер, шкулсене демократизацилеме, вырăнти халăхпа çывăхлатма тата вĕсен умĕнчи хисепне çĕклеме пулăшрĕ. Эпĕ сĕнсе кăтартса тăнипех вăл чăвашла калавсен пĕр вунă листаллă ал çырăвне хатĕрлерĕ; калавĕсене хăйне майлă, кăсăк, çыхăнуллă, ăслă, чĕлхе енчен тиркемелле мар лайăх çырчĕ. Унччен чăвашла литература чĕлхипе çырма та, шухăша хут çине сыпăнуллă хывма та пултарайман. Вырăс е тутар чĕлхинчен ăнăçсăр куçарса аппаланни çеç пулнă». (И. Я. Яковлев аса илнисенчен.)
Игнатий Иванович Иванов Чĕмпĕр кĕпĕрнинче, Пăва уесне кĕрекен Пăрăнтăк вулăсĕнчи Кăнна Кушки ялĕнче хресчен кил-йышĕнче çуралнă. 1856 çулта вăл Пăрăнтăкри удел шкулĕнче, унтан И. Я. Яковлевпа пĕрле Чĕмпĕрти çĕр виçевçисен курсĕнче вĕренет. Анчах кунтан вăл вĕренсе тухаймасть, килте хуçалăх ĕçĕсене тăвакан çуккине пула яла таврăнать. 1870 çулта ăна И. Я. Яковлев (ку вăхăтра вăл университетра вĕреннĕ) Хусана чĕнсе илет. Н. И. Ильминский профессор пулăшнипе хăй тĕллĕн вĕренсе ялти учитель ятне илме экзаменсем парать. Çав вăхăтрах вăл И. Я. Яковлев букварĕ валли тутарларан текстсем куçарать. 1871—1876 çулсенче Иванов тăван ялта, кайран Теччĕ уесĕнчи тĕрлĕ ялсенче учительте ĕçлет. Çак хушăра вăл ял пурнăçĕнчен илнĕ cюжетсемпе усă курса «Чăвашсем епле пурăнни» очерк тата 14 калав çырать.
↓ ↓ ↓
Малаллийĕ пĕлтерÿ хыççăн
Тектсене ирĕклĕн тишкерсе хаклатпăр. Произведенисене сĕрĕмлĕх, сутлăх е пропаганда тĕллевĕпе мар – шырав, цитатăлу тунă чухне çăмăллăх кÿрессишĕн вырнаçтаратпăр.
– VulaCv, Вула чăвашла редакцийĕ
Сайта кĕртнĕ çĕнĕ текстсем:
↓ ↓ ↓
Малаллийĕ
Геннадий Юмартпа Л. Трофимов — литераторсем, тĕпчевçĕсем… Геннадий Юмарт çинчен тĕплĕнрех→
Çемен Элкер — çыравçă, публицист, обществăлла деятель. Чăваш литературине никĕсне хывакансенчен пĕри. 1918 çултан пуçласа мĕн пурнăçне çак ĕçе халалланă. Çамрăк çыравçăсене пулăшнă. Ун ячĕпеле Чăваш республики хастар журналистсене премипе хавхалантарса тăрать… Тĕплĕнрех→
Семен Васильевич Васильев (Çемен Элкер) халĕ Йĕпреç районне кĕрекен Пысăк Упакасси ялĕнчи 1894 çулхи çу уйăхĕн 1-мĕшĕнче çуралнă. 1908 çулта ялти пуçламăш шкултан вĕренсе тухнă, 1915 çулта тĕнче вăрçине кайнă, йывăр аманса, Австрипе Венгри çарĕсен тыткăнне лекнĕ. Тыткăнран 1916 çулхи çу кунĕсенче таврăнать, пĕр хушă Петроградри госпитальте сипленет. 1917 çулхи ютă уйăхĕнче вал ялĕнчен Хусана каять, пĕр-пĕр курсра вĕренме ĕмĕтленет. Кунта пулас писатель Тимофей Абрамов сăвăçпа, Федор Павловпа, Г.Тал-Мăрсапа туслашать, вĕсем хавхалантарнипе литература ĕçне хутшăнать.
Малаллине вулас
Иван Яковлев – çĕнĕ çырулăха пуçарса йĕркеленĕ вĕрентÿçĕ – сĕм тăлăх ÿснĕ. Усрава илнĕ кил-йыш ăна нумай ĕçе хăнăхтарнă, çавăнпах ĕнтĕ вăл та нумай çынна пулăшма тăрăшнă: чăваш ачисем валли шкул уçнă, учебниксем кăларнă… Тĕплĕнрех→
* * *
Хаваслă çур кунне тытсамăр
Çанталăк чечекленнĕ чух.
Хĕл йывăр ыйхине пăхмасăр
йăлт ирĕклĕн сывлать кăчух.
Н. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →
Иван Яковлев – çĕнĕ çырулăха пуçарса йĕркеленĕ вĕрентÿçĕ – сĕм тăлăх ÿснĕ. Усрава илнĕ кил-йыш ăна нумай ĕçе хăнăхтарнă, çавăнпах ĕнтĕ вăл та нумай çынна пулăшма тăрăшнă: чăваш ачисем валли шкул уçнă, учебниксем кăларнă… Тĕплĕнрех→
Атăл тăрăхĕнчи халăхсене çутта туртнă паттăр Иван Яковлева чысласа ака уйăхĕнче çулсеренех Чăваш чĕлхи кунне ирттереççĕ, Яковлева мухтаса сăвă-юрă янăрать. Тăван халăх умне унăн сăваплă ĕçĕ-хĕлĕ хăйĕн пĕтĕм чыс-хисепĕпе тухма пултарчĕ.
Малаллине вуласН. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →
Василий Магницкий — … Тĕплĕнрех→
Чăваш халăхĕ таса кăмăлпа хисеплекен вырăс тĕпчевçисем йышлă. Вĕсенчен пĕри — Василий Константинович Магницкий, чăваш йăли-йĕркине çырса кăтартнă ăславçă, вĕрентÿçĕ.
Малаллине вулас
Вула Чăвашла 