Халăх шухăшне витĕм кÿрес тĕллевпе çырнă, тĕрлĕрен тĕмăпа: ансат пулăмран кăткăс обществăлла пулăмсем таранччен, – ку категори ăшĕнче пухăнаççĕ.
Василий Магницкий — … Тĕплĕнрех→
Шупашкар уесĕн 2-мĕш следстви участокĕнче чăвашсем, çармăссем, тутарсемпе вырăссем пурăнаççĕ. Вĕсем пурте, тутарсен пĕр пайне шутламасан, православи христианĕсем шутланаççĕ, анчах тĕрĕссипе вара чăвашсемпе çармăссем паянчченех чăн-чăн чĕлхеçĕсем, тĕне кĕнĕ тутарĕсем — магометансем. Тутарĕсем 1866 çулта шăкăрин Магомет тĕнне куçни те çакна витĕрех кăтартса пачĕ.
Малаллине вулас
Алексей Милли — публицист, этнограф. Хусанти семинарире вĕреннĕ, хĕвелтухăç халăхĕсен чĕлхисемпе культурисене тĕпчес енĕпе аспирантура пĕтернĕ. “Хыпар” тата “Чухăнсен сасси” хаҫатсенче ĕҫленĕ, педтехникумра вĕрентнĕ, чăваш литераторĕсен обществине йĕркеленĕ. 1938 çулта репрессиленĕ… Тĕплĕнрех→
Эпĕ пин те сакăрçĕр тăхăрвунтăваттăмĕш çулта, нарăс уйăхĕн вун иккĕмĕш числинче çуралнă. Манăн атте Прокопий ятлă; хамăр ялта, халăх хушшинче Милли Праки теççĕ. Анне манăн Екатерина ятлă; унпа тантăшла хĕрарăмсем ăна Кĕтерне теççĕ. Майăн атте тăлăха юлса ÿснĕ, анне те çавăн пекех тăлăх пулнă.
Малаллине вуласАлексей Милли — публицист, этнограф. Хусанти семинарире вĕреннĕ, хĕвелтухăç халăхĕсен чĕлхисемпе культурисене тĕпчес енĕпе аспирантура пĕтернĕ. “Хыпар” тата “Чухăнсен сасси” хаҫатсенче ĕҫленĕ, педтехникумра вĕрентнĕ, чăваш литераторĕсен обществине йĕркеленĕ. 1938 çулта репрессиленĕ… Тĕплĕнрех→
Кам вĕт халăхсен чĕлхи тата ытти хальччен вĕренмен халăхсен те чĕлхи лайăхлатма пултараймасть, тет, çавă начар филолог (ăнлантарса пани пур хаçатра: филолог тесе тĕрлĕ чĕлхесене тĕпĕ-йĕрĕпе вĕреннине калаççĕ. – А.Д.) тĕнчери прогреса (ăнлантарни пур: прогресс тесе пурнăç йĕрки, ăслăлăхсем малалла уçăлса, аванланса пынине калаççĕ) ĕненмен çын пулать. Прогреса ĕненмен çынна урăхла обскурант теççĕ, вăл тĕттĕм çын тени пулать. Тĕлĕнмелле! Епле чĕрĕ, ăслă çын калаçакан чĕлхе лайăхлатма пултараймасть-ши? Унпа çын шухăшлать! Шухăшлакан чĕлхе лайăхланма пултараймасть тени – вăл этем шухăшĕ малалла каймасть тенипе пĕрех пулса тăрать. Çапла никам та калас çук тетĕп эпĕ.
Малаллине вуласАлексей Милли — публицист, этнограф. Хусанти семинарире вĕреннĕ, хĕвелтухăç халăхĕсен чĕлхисемпе культурисене тĕпчес енĕпе аспирантура пĕтернĕ. “Хыпар” тата “Чухăнсен сасси” хаҫатсенче ĕҫленĕ, педтехникумра вĕрентнĕ, чăваш литераторĕсен обществине йĕркеленĕ. 1938 çулта репрессиленĕ… Тĕплĕнрех→
Етĕрне уесĕнче Кушлавăш ятлă чиркÿлле ял пур. Çав ялтан инçех те мар сăрт çинче, вăрман хĕрринче аякранах хĕвеллĕ кун хăйĕн хĕресĕсене йăлтăртаттарса-çутатса Кушлавă ятлă мăнастир ларать. Çулла пулсан та çав мăнастире таçтан-таçтан йĕри тавра чăваш халăхĕ пуçтарăнать. Уй чухне вара пÿртсенче шăнăçайманнипе çынсем урамра та çывăраççĕ.
Малаллине вуласОхатер Томеев — Хутла пĕлекен патшалăх хресченĕ пулнă çак çын халăха тĕрĕс мар хĕстерекен çынсене хирĕç кĕрешсе пăлхавсем те ертнĕ, тĕрĕслĕхшĕн кĕрешнипе асра юлнă… Тĕплĕнрех→
Хусан кĕпĕрнинчи Сĕве провинцине кĕрекен Шупашкар уесĕнче пурăнакан мĕн пур чăваш хушнипе Питтукасси чăвашĕ Охатер Томеев Сирĕн Император Хисеплĕхĕнчен Елизавета Петровнăран çаксене ыйтать.
Малаллине вулас
Илле Тăхти – учитель, Çутĕç комиссариачĕн инспекторĕ. Поэзийĕпе тата публицистикипе палăрать. Прихут шкулĕсемпе семинарире вĕреннĕ арçын чиркÿне сутса çĕнĕ саманан савăнăçлă юрăçи пулса тăрать… Тĕплĕнрех →
Çанталăк çуркунне енне кайнă. Уяр кун, кăнтăрла çитесси нумай мар. Хĕвел ăшă çутине пĕтĕм вăйĕпе çĕр çине ярать. Çÿлте пĕр пĕлĕт те хĕвел çутине ÿкерме хупăрласа тăмасть. Паян ăшă кун, Хусанта пурăнакансем питĕ нумайăшĕ Воскрсеснский ятлă урама уçăлма тухнă. Икĕ-виçĕ хутлă çуртсем умĕнче улпутсем майрисемпе алла-аллăн тытăнса шăкăлтатса çÿреççĕ. Вĕсен тÿр пилĕклĕ ывăлĕсем пике майрисемпе пăшăлтатса, пĕр-пĕрин çине пăхса йăл кулаççĕ. Ку урамра лайăх тумтирлисем, пуянтараххисем анчах купет тăваççĕ…
Малаллине вуласИлле Тăхти – учитель, Çутĕç комиссариачĕн инспекторĕ. Поэзийĕпе тата публицистикипе палăрать. Прихут шкулĕсемпе семинарире вĕреннĕ арçын чиркÿне сутса çĕнĕ саманан савăнăçлă юрăçи пулса тăрать… Тĕплĕнрех →
Чан çапать, кĕлле кĕрет. Паян эпĕ те кĕлле кайрăм. Праçникĕ пысăк. Кĕлĕре çын нумай мар. Чăвашсем, кашни, çурта илсе лартаççĕ. Çурти пит хаклă. Шухăшлатăп: çурта тĕтĕмĕ чиркĕве юлать, çурта усламне кам илет? Çуртине çуннă-çунман пуп пуçтарса илет; çурта тĕпĕ нумай пухăнать, ăна вара сутаççĕ. Çавă укçа кама пулать? Турăшсем умне çутма йывăççу нумай илеççĕ. Йывăççу усламĕ кам аллине кĕрет-ши? Çавă укçа кама пулнине чăвашсем пĕлмеççĕ. Акă çакă мăн хырăмлă пуп турра çурта лартма вĕрентет. Çурта ăшши икона ăшăтать, çурта усламĕ – элхерейсене, пупсене пулать; йывăççу паришĕ, çурта тĕпĕ сутнă укçа пурте элхерей, пуп тавраш аллине кĕрет. Диаконĕ «паки-паки» тесе алине тăратса кăшкăрать. Ун сасси ниме пуçĕ сасси пек янăрать.
Малаллине вулас
Вула Чăвашла 