Гаврил Кореньков: И.Н.

Гаврил Кореньков — … Тĕплĕнрех→

---

И.Н.

Пĕтĕм лайăх кайăк та
Ăшă çĕртен килет-çке:
Вĕсем килсен, халăх та
Хавасланса çÿрет-çке:
Инкекĕсем пĕтеççĕ,

Н. Иванова & В. Никитин: Пытару йĕрки

Н. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →

---

---

Пытару йĕрки

«Чăваш тĕнĕпе христианство тĕлĕнмелле пĕрлешсе кайнă, ун пекки ытти халăхсен урăх çук та пулĕ»,— тенĕ А. Ф. Риттих тĕпчевçĕ ĕлĕкех. Çакна ХХ ĕмĕр вĕçĕнчи пытару йăли-йĕркисенче тата уçăмлăрах курма пулать. Халĕ кирек хăш ялта та вилнисене пытарнă чухне чиркÿ вĕрентнипе тата халăх тĕнĕн йĕркипе ним иккĕленмесĕрех усă кураççĕ: И. Я. Яковлев шкулĕнче куçарнă вырăс кĕллисене, хамăрăн сĕм аваллăхран килекен хÿхлевсене черетлентерсе каласа пыраççĕ. Чăваш йăли-йĕрки вăхăтпа пĕрле улшăнса, килĕшÿллĕрех енĕсене хăвăрт йышăнсан та хăйĕн тымарне питĕ çирĕп тытса тăрать. Пытару-ăсату йăлинче чăваш ваттисене хытă хисеплени, вĕсем леш тĕнчере те кулленхи пурнăçпах пурăнаççĕ тесе шутлани курăнать. Христос тĕнĕ вилнĕ çынна «канлĕхе кайрĕ, ырă курма кайрĕ» тесе ăсатать. Сартăш леш тĕнчере ĕçлĕхсĕр пурăнмалла темен. Çавăнпа халăх чăваш ваттисемпе çулталăкра тăватă хутчен тĕл пулать, «пĕрле» хăналанать. Кил-йыш пуçĕн ĕмĕчĕсене ачисен пурнăçламалла. Палăртнă ĕçсем мĕнле пулса пынине кашни йыш масар çине пырса каласа парать.

Василій Великий, Григорій Богослов тата Іоанн Златоуст

Симеон Сергеев ( Симеон Сергѣевъ ) — … Тĕплĕнрех→

---

Василій Великий, Григорій Богослов тата Іоанн Златоуст çинчен Вĕрентсе Калани

Мăн-Кăрлађ 30-мĕшĕ

Ашшийĕн, Ывăлийĕн, Святой Сывлăшийĕн йађĕпе.

Савнă тăванăмсем, епир пайан Василій Великій, Гри­горій Богослов, Іоанн Златоуста асăнса праçник тăватпăр. Вĕсем виççĕшĕ те пĕр вăхăталлах архіерей пулса пурăн­нă. Вĕсен вăхăтĕнђе самана питĕ йывăр пулнă. Христос тĕнне тытакансем пĕр-пĕрин хушшинђе питĕ пăлханнă. Хри­стос çинђен суйа вĕрентекенсем нумайланнă. Христоса тĕ­рĕс ĕненекенсене пур çĕрте те хĕсĕрленĕ. Архіерейĕсене, священникĕсене вырăнĕсенђен хăвала, хăвала йанă. Ва­силій Великій, Григорій Богослов, Іоанн Златоуст нимĕн­рен хăраман. Христоса ђунтан йуратса, Ун çинђен тĕ­рĕс вĕрентнĕ. Хăйсем таса пурăнса, етемсене таса пу­рăнма вĕрентнĕ. Вĕсене Турă хушнă пек ђунтан йуратса хĕн-хурта пулăшса тăнă. Мĕн пур пурлăхĕсене сутса, мĕскĕнсене салатса панă. Ђирлисем валли пуљнитсасем лартнă, уксах-ђăлахсене, ватăсене пăхса усрама çуртсем тутарнă. Пĕрре Каппадокія çĕрĕнђе пит хытă выçлăх пул­нă. Святител Василій мĕн пур пурлăхне выçăпа аптăранă çынсене салатса панă. Унтан ытти пуйансене те вĕрентсе мĕскĕнсене пулăшма çавăрнă. Çапла вара етемсене выçă вилесрен хăтарнă. Пайан асăнакан святителсем хăйсем Тур­ра та, етемсене те ђунтан йуратса, пурне те çапла пу­рăнма вĕрентнĕ. Халĕ вĕсем таса пурăннăшăн Турă пат­шалăхĕнђе ырă курса пурăнаççĕ. Унта ангелсемпе, святой çынсемпе пĕрле савăнаççĕ. Пирĕншĕн Турă умĕнђе хута кĕрсе тăраççĕ.

Н. Иванова & В. Никитин: Пилсем

Н. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →

---

---

Пилсем

Пилсен шутне ашшĕ-амăшĕ туйра, салтака ăсатнă чухне е ытти ăсатусенче каланисене, эпи сăмахĕсене тата аслисем кĕçĕннисене вăл е ку ĕçе тума ирĕк панă чух каланисене кĕртме пулать. Пилсем тата уйрăм çын кĕллисем урăхларах тытăмлă. Вĕсен сăмахĕсем пĕр пайран кăна — кăмăла пĕлтернинчен — тăраççĕ. Пил паракана е ыйтакана ĕç-пуçа кĕлĕ сăмахĕсенчи пек ăнлантарса пыни кирлĕ пулман.

Николай Шупуççынни: Хитре Чĕкеç (юмах)

Николй Шупуççынни хресчен çемйинче ÿснĕ, Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче вĕренме пуçланăскере ăна ытти ачасемпе пĕрле революци юхăмне хутшăннăшăн кăларса янă. Çапах та учитель пулма вĕренсе пĕтерет. Революци хыççăн писательсен союзне ертет, тĕпчев институчĕн директорĕ пулса ĕçлет… Тĕплĕнрех →

---

---

Хитре чĕкеç

Юмах

I

Ĕлĕк-авал вăрманта
Пулнă Кармал ятлă ял,
Симĕс ешĕл улăхра
Ĕмĕр ларнă çав Кармал.

Çав Кармалăн çынĕсен
Çăвĕ иртнĕ ĕçсемпе.
Çивĕ хĕлĕн кунĕсем
Иртнĕ ĕçкĕ-çикĕпе.

Н. Иванова & В. Никитин: Салтака ăсатни

Н. Иванова тата В. Никитин – чăваш сăмахлăхне тĕпчесе шкулти ачасем умне кĕнеке кăларса тăратнă коллекив ертÿçисем, авторсем… Тĕплĕнрех →

---

---

Тупмалли
[ Салтак юррисем | Тĕрĕллĕ Парне Сăмахĕсем ]

Салтака Ăсатни

Раççей патшалăхĕн хĕсметĕнче чăваш салтакĕсем 25 çул таранах тăнă. 1941 —1945 çулсенчи вăрçă хыççăн та çарта 7—8 çул пурăннă. Çавăнпа çара каякан çамрăк çынна тăван килтен, тус-юлташсенчен уйрăлма питех те йывăр пулнă. Вăрçă-харçă пур чухне салтак шăпи пушшех те хурлăхлă. Çĕр-шыв хĕсмечĕ нихçан та çăмăл пулман. Малашне те вăл синкерсĕр пулаймĕ. СССР, Ирĕклĕ патшалăхсен Союзĕ, аркансан çамрăксен чунĕнче çĕр-шыв хÿтĕлевçĕ чысĕ аманчĕ. Анчах халăхпа çĕршыв пур пулсан ăна хÿтĕлекен яланах кирлĕ. Çавăнпа салтака ăсатма пăрахмаççĕ, йăлисем манăçмаççĕ. Салтак юррисем кивелмеççĕ, сăмахĕсем кăна улшăнса тăраççĕ.

Николай Шупуççынни: Пĕтелмей

Николй Шупуççынни хресчен çемйинче ÿснĕ, Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче вĕренме пуçланăскере ăна ытти ачасемпе пĕрле революци юхăмне хутшăннăшăн кăларса янă. Çапах та учитель пулма вĕренсе пĕтерет. Революци хыççăн писательсен союзне ертет, тĕпчев институчĕн директорĕ пулса ĕçлет… Тĕплĕнрех →

---

---

Пĕтелмей

Халь те куçăм умĕнче
Арман хуçи Пĕтелмей.
Çил арманĕ ту çинче
Катаранах курăнать.
Темĕн тĕслĕ тыр пĕрчи
Кунĕн-çĕрĕн авăртать.