Николай Шелепи : Ваçанка

Николай Шелепи

1881-1945

Николай Шелепи – поэт, литература ĕçченĕ. Вырăссен пĕрремĕш революцине путарсан, Çĕпĕре каять. 1922 çулта Шупашкара куçсан, литература ĕçне хастарлăрах кÿленет. Суккăрланать… Тĕплĕнрех →

---

Ваçанка

Выльăх-чĕрлĕх çурт тулли,
Ик анкарти тырпуллă
Ăçта çÿресессĕн те,
Пулас çук вăл çын кулли.
Ун акнă та, çапнă та, –
Тавра ялтан пур çынтан
Вăл пуян та, чаплă та.

Тем чул укçи банкăра
Ÿссе выртать хăй тĕллĕн…
Епле халĕ Ваçанка
Пуйса кайнă вăл тĕрлĕн?
Хăш-хăш улпут çĕрĕсем те
Ун кĕсйине кĕреççĕ.

Çĕртме уйăхĕ

Н. Иванова & В. Никитин

---

Çĕртме Уйăхĕ

Çĕртме уйăхĕн ячĕ çĕр ĕçĕпе — ыраш акма хура пусăсем хăварнипе çыхăннă. Çу ăшшинче хура пусăсене тăкăнса юлнă çум курăк вăррисем шăтса ÿснĕ, хура пусса ешĕл сăн кĕнĕ. Вара унта кĕтÿ янă. «Çĕртме тунă чухне лашасем пусă курăкĕ çисе юсанаççĕ»,— тенĕ хресчен. Кĕтÿ хыççăн хыт сухана тухнă, мăян-пиçен тымарĕсене тăпăлтарнă. Çĕртме сухине июнь вĕçĕнче тухнă. Тислĕк тăкса хыт суха туса çум курăкне çĕртнĕрен уйăхне те хыт суха е çĕртме уйăхĕ теççĕ.

Н. Иванова & В. Никитин – Çуллахи ĕçсемпе уявсем

Н. Иванова & В. Никитин

---

Çуллахи Ĕçсемпе Уявсем

Ÿсен-тăран, выльăх-чĕрлĕх, ача-пăча, яш-кĕрĕмпе хĕр-упраç, мĕн пур хресчен пурнăçĕнчи савăк вăхăт — сапăр та сипетлĕ çу кунĕсем. Вĕсем нихçанхинчен вăрăм пулсан та хăвăрт иртеççĕ. Çулла та сисĕнмесĕрех иртсе пырать. Халĕ çеç ешĕл çуркуннеччĕ, çĕртме килсе тăнă та. Утта тухма вăхăт çитнĕ. Ут çи те хăвăрт иртет, çурла уйăхĕ тырă пулса çитнине систерет.

Çулла ĕç те, уяв та нумай. Çавна пĕлсех-тĕр хĕвел тÿпере вăрах çÿрет. Каçхине хĕрелсе анать те кăтăш пулса пит-куçне çуса типĕтичченех сарăлса тухать.

Çуллахи чÿксем

Н. Иванова & В. Никитин

---

• Тем те пĕре пуççапма вĕрентни

Çуллахи Чÿксем

Çу уйăхĕпе çĕртме пуçламăшĕнче ака ĕçĕ вĕçленсен ял халăхĕ вăхăтлăха йывăр ĕçрен пушанать. Пур çĕрте те ерминккесем, тăнăçем, кушарсемпе пухусем кĕрлеççĕ, ака туйсем çитсе килеççĕ. Çав хаваслă кану-савăну умĕн чÿк йăли тухса пырать. Пухăсем, тапăсем, кушарсем пуçланиччен ял-йыш касăпа, урампа, ялпа çĕр, çил, шыв, вут чÿкĕсем туса ирттерет. Кил-йыш тата ял-йыш чÿкĕсенче калакан сăмахсем (кĕлĕ, пил, пехил, калмăк, чĕлхе) пĕр-пĕринчен турăсемпе ырăсен ячĕсене ылмаштарнипе, вырăнти хăватсене (Валем хуçа, Сурăм ырри, Яклакара выртан тата ытти те) мала кăларса асăннипе уйрăлса тăраççĕ. Паллах, уй чÿкĕ вут чÿкĕнчен, шыв чÿкĕ пĕлĕт чÿкĕнчен йĕркипе те, сăмахлăхĕпе те хăйсене евĕрлĕ.