Сентябрь – Георгий Орлов

Георгий Орлов

---

Сентябрь

Сентябрь (авăн уйăхĕ) тăрать. Пирĕн тавралăх ăна кĕр тырри акса хăварнă вĕçĕ-хĕррисĕр анасемпе, улмисем йывăррине пула тураттисене уснă улмуççисемпе, сип-симĕс каюллă улăх-çаранпа, тĕл-тĕллĕн шупкалнă-хĕрелнĕ ката-вăрманпа кĕтсе илет.

Çанталăк самаях уçă. Хĕвеллĕ, лăпкă, кăмăллă кунсен вăхăчĕ те иртмен-ха. Шыв сивĕнсех çитеймен. Хăш-пĕр çул шыва кĕрекенсен йышĕ сентябрь варричченех пĕве-кÿле хĕрринчен хăпма пĕлмест. «Вăтам» сентябрьте тăхăр кун çеç уçăрах пулмалла, ытти чух кăнтăрла кĕпе вĕççĕн çÿремеллех ăшă тăмалла.

Радонежри Сергійе Асăнни

Михаилъ Даниловъ

---

Авăн 25-мĕшĕ

Радонежри Хăватсем Тăвакан Таса Пурăнăçлă Сергійе Асăнса Тăвакан Праçник Кунĕ Вĕрентсе Калани

Тăвансем! Пайан Ђиркÿ Радонежри хăватсем тăвакан таса пурăнăçлă Сергійе асăнса праçник тăват̌. Вăл пĕр 500 çул маларах пурăннă. Унăн ашшĕпе амăшĕ Кириллпа Марія питĕ ђаплă, пуйан, Турра ĕненсе пурăнакан çынсем пулнă. Св. Сергій малтан Варфоломей йатлă пулнă. Вăл шкулта та пит нађар вĕреннĕ. Вăл пĕрре вăрманта кĕл-туса тăракан ватă монаха тĕл-пулнă. Ватă монах Варфоломейе хăй ыйтнине кĕл-туса пилленĕ те, унтан вара вăл шкулта та лайăх вĕрене пуçланă. Вăл ÿснĕçемĕн лăпкăланнă; ыттисемпе выљаса-кулса çÿрес вырăнне, Турă кĕнекисене вулама йуратнă. Ашшĕсем вилсен, пиђђĕшĕсем авлансан Варфоломей хăйне тивĕç пурлăхне шăллĕне парса, хăй Стефан йатлă аслă пиђђĕшĕпе вăрмана кайса, пĕђĕкçĕ пÿрт лартса, Турра кĕл-туса пурăна пуçланă. Унтан Виçĕ-Ипостаçлĕ Турă йађĕпе пĕр йывăç ђиркÿ лартнă. Пиђђĕшĕ ђăтаймасăр киле тавăрăнсан, 24-çулхи Варфоломей,

Гаврил Кореньков: Юрă

Гаврил Кореньков

---

 Юрă

Пырса кĕтĕм çуркунне
Çамрăк çĕмĕрт вăрманне,-
Пурте чечек çураççĕ;
Икĕ çĕмĕрт хăраççĕ.

Мĕншĕн вĕсем çуралман,
Мĕншĕн вĕсем хăраççĕ?
Ватă çĕмĕрт уссăртан
Икĕ çамрăк хăраççĕ.

Малтанхи учителе

П. Михайлов

---

Малтанхи учителе

Вĕрентекен, ман сирĕн умăрта
Нихçан каçми виçесĕр пысăк парăм,
Пĕрремĕш хут тĕл пулнă саманта,
Тен, çавăнпах эп халь те манаймарăм.
Шăпланнă класс, пулас юлташăмсем
Куçран пăхса сире чунтан тимлеççĕ.

Спиридон Михайлов-Янтуш: Хусанта, Державин Палăкĕ Умĕнче

Спиридон Михайлов чăвашран тухнă пирвайхи историк, этнограф, географ, фольклорист, Раççей географи обществин членĕ тата ĕçченĕ (1854), Хусанти статистика комитечĕн членĕ тата корреспонденчĕ (1856). Очеркĕсенче чăвашсен йăли-йĕркине çырса кăтартнă, халăх сăмахлăхĕн тĕслĕхсене пухса çапса кăларттарнă… Тĕплĕнрех →

---

---

Хусанта, Державин палăкĕ умĕнче

«Пĕлес килни,– тенĕ Карамзин,– вĕреннĕ çыннăн та, хутла пĕлменнин те пур. Олимп çинчи чаплă вăйăсенче Геродот авалхи халапсене вулама тытăнсан халăх шавлама чарăннă та сас кăлармасăр тимленĕ. Сас паллисемпе усă курма пĕлмесен те халăхсем ĕç тăрăма пĕлме хавас: ватти çамрăккине çÿллĕ вил тăпри çине кăтартать те унта выртакан çын ĕçĕсем çинчен каласа парать».

Чăвашсем те, ку таранччен чи тĕттĕммисен шутĕнчи ют йăхсем, çавăн пекех пĕлеслĕхлĕ, вĕсем те ырă япалана вĕреннĕ çынсенчен кая мар хаклама пултараççĕ, çĕкленÿллĕ ăнлавсем те вĕсене ют мар. Çавна çирĕплетсе парать те ĕнтĕ манăн калавăм.

Гаврил Кореньков: Юман юрри

 Гаврил Кореньков

---

Юман юрри

Кашни килен çуркунне
Чечек шăтать ман хÿтте.
Хура çумăр пĕлĕте
Хупăрласан – вĕсене.

Çулçăмсене пуçтарса,
Ялан витсе тăраттăм.
Çил вĕрсессĕн, авăнса,
Çиле сирсе яраттăм.