Елюк сăртĕнче

Александр Артемьев

Александр Артемьев — профессилле çыравçă, литератор. Шкултан вĕренсе тухсанах вăрçа кайса Германи, унтан Япони хирĕç çапăçнă, темиçе хутчен аманнă. Вăрçă хыççăн Мускаври литература институтĕнчен вĕренсе тухнă… Тĕплĕнрех→

---

---

Елюк сăртĕнче

Кашни çулах чи малтан Елюк сăртĕнче юр кайса пĕтет. Вара таврари хирсем хуралма тытăнаççĕ. Акă сăрт çамкинче хĕвел хытă хĕртнĕрен çĕр типсе çитнĕ ĕнтĕ, тĕллĕн-тĕллĕн çерем симĕслене пуçланă. Сад тавра лартса тухнă шурă ураллă хурăнсем те çуркунне çитнине сиснĕ. Вĕсен иртнĕ хура кĕртех хуралнă турачĕсем вăй илнĕ евĕр хĕрелме тытăннă.

Хурăнсем хушшинче хăмăр туналлă çăкасем тирпейлĕн вырнаçнă. Вĕсен турачĕсене юн тĕсĕ çапайман-ха: сĕткенĕ тулса хăпарайман. Акаци харсăр. Унăн тĕмисем хÿме пек ларса тухнă та хăйсемпе юнашар никама та вырăн парасшăн мар. Сирень тĕми сăпайлă. Унăн кÿршисен вырăнне йышăнмалăх чăрсăрлăх çук. Вăл ют ялтан килнĕ ларма хĕр пек именсе питĕ сăпайлă ÿсет. Анчах — ан шарла — вăл та хăй пурри çинчен систерĕ-ха. Пур ÿсен-тăрана та çамрăк чунлă çуркунне капăр тутăр парнелет.

Георгий Федоров: Çу Çитрĕ

Г. Федоров

---

Çу Çитрĕ

Тÿпеми пулмалăх тулчĕ
Çырмана сĕт пек тĕтре.
Нÿрĕк сыпрĕ курăк-çулçă
Ăмсанса ăна хитрен.

Митта Ваçлейĕ: Канаш

Канаш

Выçвар кĕвви калан юрра,
Поэтăм, пăрахар.
Уксах ура вăйлă туйра
Ташлаймĕ вăрахах.

Çемен Элкер: Тыткăнра

Çемен Элкер — çыравçă, публицист, обществăлла деятель. Чăваш литературине никĕсне хывакансенчен пĕри. 1918 çултан пуçласа мĕн пурнăçне çак ĕçе халалланă. Çамрăк çыравçăсене пулăшнă. Ун ячĕпеле Чăваш республики хастар журналистсене премипе хавхалантарса тăрать… Тĕплĕнрех→

---

Тыткăнра

Венкĕр çĕрĕ уйăхлă,
Çуллахи кун шăрăхлă…
Тыткăнри çын, ют салтак,
Çав шăрăхра айлашать,

Джек Лондон: Шурă Асав Шăл

Алексей Леонтьев куçарăвĕ [rf]

---

Jack London

White Fang

---

Роман

Пĕрремĕш Пай

Пĕрремĕш сыпăк

Тупăш хыççăн

Пăрпа витĕннĕ юхан шывăн икĕ çыранĕ хĕррипе чăрăш вăрманĕ тăсăлать, ‒ тĕттĕм, сивлек. Тин çеç алхасса иртнĕ çил пасарнă йывăçсен шурă пĕркенчĕкне сирсе ывăтрĕ те ‒ халĕ вĕсем хуп-хура, тискер, çывхарса килекен ĕнтрĕкре пĕр-пĕрин çумнелле тайăлнă. Йĕри-тавра тарăн шăплăх хуçаланать. Пĕтĕм çак хутлăх пурнăç паллисĕр, хусканусăр, пуш-пушă та сивĕ, ун çийĕн капланнă чĕме хурлăх чĕмĕ теме те йывăр. Кулă, анчах хурлăхран та хăрушăрах кулă илтĕнет кунта, ‒ Сфинкс куллилле савăнăçсăрскер, хăйĕн чунсăрлăхĕпе шартлама сивĕ пек кулă. Авалхи çак ăслăх-тăнлăх ‒ хуçалла, тĕнче çийĕн çĕкленнĕскер ‒ пурнăç харамлăхне, кĕрешÿ харамлăхне курнăран кулать. Тата ку ‒ çын пурăнман вырăн, чĕри таранчченех шăнса хытнă тискер Çурçĕр хутлăхĕ.

Сăмахлăх аталанăвĕн тапхăрĕсем

Н. Иванова, В. Никитин-Станьял

---

• Спеуляци
Шутласа кăларнă япаласене чăн пек кăтартни

Халăхăн питех те вăрăм кун-çулне, ĕмĕртен ĕмĕре упранса пынă еткерне сыпăкăн-сыпăкăн, саманасемпе тапхăрсем çине пайласа вĕренеççĕ. Сăмахлăх аталанăвĕ халăх историйĕпе (ĕç тăрăмĕпе), культурипе (ăс пурлăхĕпе) уйрăлми çыхăнса пырать. Çавăнпа сăмахлăха та ĕмĕрсем тăрăх йĕркипе тишкерни вырăнлă.

Чылай хушă чăвашсене аваллăхсăр, хутла пĕлмен, чир-чĕртен хăпайман, тĕнчене тухса курайман ют йăх (инородец) тесе пурăннă. Çавăнпа халăхăн авалхи ĕç тăрăмне çителĕклĕ тĕпчесе пăхман. ХХ ĕмĕр вĕçĕнче тăван халăхăн несĕл тымарĕсем уççăнрах курăнма пуçларĕç. Вĕсем Алтайпа Тĕп Азире, Кавказпа Дон хутлăхĕнче кăна мар, Месопотамире — Тигрпа Евфрат шывĕсем патĕнче те пулни палăрать. Çавăнпа хамăрăн пурнăç пуçламăшне савăлпа руна çырăвĕсем çуралнă вăхăтра шырани тĕрес.

Аллăмĕш Кун Праçникĕ

Аллăмĕш Кун Праçникĕнђе Вĕрентсе Калани

Свящ. Н. Кузьминъ

---

Троица

Аллăмĕш кунхи праçник кунĕ ирхине апостолсем пур те пĕрле пĕр пÿлĕмре ларнă. Çавăн ђухне пĕлĕт çинђен сасартăк вăйлă çил килнĕ пек кĕрленĕ сасă илтĕннĕ. Çав сасă апостолсем пухăннă пÿлĕме те тулнă. Вара вĕсем çине Святой Сывлăш анса кашнин тĕлĕнђе вут ђĕлхе пек курăнса тăнă. Вĕсем Святой Сывлăшпа хăватлăланнă та, тĕрлĕ ђĕлхепе калаçа пуçланă. Ун ђухне аллăмĕш кун праçникне çынсем пит нумай пухăннă.