Юмăç Кĕнеки

Ïrq Bitig – Ирк Битик

IX-мĕш ĕмĕрте Уйгур каганачĕ вăхăтĕнче Авалхи тĕрĕк çырăвĕпе çырнă 104 страницăран тăракан кĕнеке. Ганьсу провинцийĕнчи Дуньхуан оазисăн яхăнĕнче ларакан “Пин буддă хăвăлĕ” ятлă храмăн служителĕнчен Венгрсен Аурель Стейн (Márk Aurél Stein) ятлă çулçуревçĕ тата археолог 1907 çулта туяннă ытти алçырăвĕсем хушшинче тупăннă. Текстне чи малтан Данири Вильгельм Томпсен (Vilhelm Ludwig Peter Thomsen) лингвист тĕпчесе тухать. 2005-мĕш çулта кĕнекене вырăсла сăвăласа куçарса пичетлесе кăлараççĕ. “Ырк Битикĕн” Малтанхи алçырăвĕ Британи музейĕнче упранать.

Тĕпчевçĕсем палăртнă тăрăх ку кĕнекепе усă курса манихей (Мани тĕнĕ) ушкăнĕн служителĕсем службă тунă. Кĕнекен тĕллевĕ – тĕлĕксене ăнлантармалли пулнă тесе шутлаççĕ.