1870-1904 -мĕш çулсем хушши. Иван Яковлевич Яковлев ертсе пынипе 1873 çулта çĕнĕ алфавит çирĕпленет. Пирвайхи çулсенчен ытларах тĕнпе çыхăннă куçарусем çапăнса тухнă пулсан, ĕмĕрсен чикки тĕлнелле кĕске хушăра илемлĕ литературăн чылай жанрĕ аталанса каять… Тĕплĕнрех →
Авторсем & Хайлавсем
Ку списокра çак тапхăрăн паллăрах авторĕсемпе хайлав ячĕсем вырăн йышăнаççĕ. Сайтра пуррисем кликать тăвăнаççĕ, кликать тăвăнманнисем халлĕхе сайтра публикациленмен. Ку список анлăланса çĕнелсе пырĕ.
Гурий Комиссаров Вантер
[ Чăваш | Пулсаччĕç савăнăçлă кунсем |Ĕçкĕ юрри | Епле Патăрьяль пулни | Пирĕшти | Чăваш туйĕ | Яшă юрри ]
Димитрий Архипов
[ Константинопольри чăвашсем ]
Иван Юркин
[ Мул ]
Иван Яковлев
[ Ача-пăча калавĕсем: Автан | Çуркунне | Йăлăнтарни | Эпĕ ÿкĕнни | Çил-тăвăл. | Çерçи| Вăрланă лаша тупăнни | Хаваслă çур кунне тытсамăр ]
Игнатий Иванов
[ Çынна епле тăван, ху та çавна куран | Çынна мулшăн туман, мула çыншăн тунă | Çынна усал тăвакан хăй те усал курать | Lajăh, Ăslă, Kămăllă Şyn Purne Te Jurăhlă | Айăпсăр çын | Начар сухаланă ана çине çум пусать, начар çынна çын пусмăрлать. | Паттăрăн пуçĕ выртнă, тăраканăн йĕрĕ выртнă. | Чее пул та, çынна ан мăшкăла | Юмăç ултавĕ ]
Максим Арзамасов
[ Чĕкеç | Куян тус | Телейсĕр кăвакал ]
Михаил Федоров
[ Чиртен сыватни | Арçури ]
Николай Кедров
[ Аçăна-аннĕне хиепле, хăвнах аван пулĕ ]
Осип Романов
[ Ануш ]
Турхан Хĕвeтĕрĕ
[ Вĕçен кайăк вĕçет… | Хĕллехи ир | Тăвăл | Мĕншĕн эсĕ, хурлăхан | Çурхи çеçке хирте йăл-йăл тăвать… | Çеçенхирте лăс хурăн | Йĕплĕ йывăç | Аслă урам тăрăх çын пит çÿрет… | Кĕркунне | Тискер вăхăт | Асап эрни ]
Турхан Яккăвĕ
[ Варуççи | Çуркунне | Тусăмсем | Хĕвел хĕртсе пăхнă чух | Анне | Чĕрем ыратни | Кĕркуннепе хĕлле | Хăрушă парне ]
Текстсем
Тапхăрăн паллăрах тексчĕсем. Кусене уйрăм автор мар, ушкăннăн çырнă е куçарнă.
1872 Турă кĕнекинчи авалхи ĕçсене кĕскетсе пĕлтерни
1872 Катихизис
1904 Псаломсем (Псалтирь)
Евфимий Малов
[ О влиянии еврейства на чуваш ]
Ют авторсем:
Чăвашла культурăшăн хаклă е витĕмлĕ текстсем. Чăвашла çырман. Сайтра оригинал чĕлхипе çырнине е куçарăвне кăтартатпăр.
Александр Куприн
[Парпуспа Шульккă]
Максим Горький
[ Эрхип мучипе Лёнька ]
Тĕплĕнрех:
Ытти материалсем:
Новописьменная литература развивается с начала 70-х гг. XIX в. на основе созданной выдающимся чувашским просветителем И. Я. Яковлевым (1848–1930 гг.) письменности. Открытие им Симбирской чувашской школы (1868 г.), составление алфавита, издание букваря, книг для чтения, учебников, открытие десятков сельских школ стали началом нового этапа просветительства, которое охватило самые широкие слои чувашского народа. Яковлев разработал и внедрил в практику совершенно новую и перспективную просветительско-педагогическую систему, в основу которой был положен родной чувашский язык обучающихся. Первые оригинальные образцы новописьменной художественной литературы (рассказы и притчи И. Яковлева, Игн. Иванова) созданы на основе обработки фольклорных сюжетов и мотивов (70-е гг.). В 80–90-е гг. зарождается жанр повести («Сыт человек, а глаза голодны» И. Юркина, «Моя жизнь» С. Чундерова), а в поэзии усилились эпические тенденции (баллада «Леший» Мих. Федорова). На рубеже XIX–XX вв. обозначились основные контуры целостного историко-литературного процесса, который объединял десятки прозаиков, поэтов, драматургов, публицистов. Литературное развитие полнокровно подпитывали «гнезда» чувашской культуры, возникшие в Казани (во главе с Н. Никольским), Симбирске (И. Яковлев), Самаре (Д. Филимонов), Уфе (Г. Комиссаров (Вандер). В Симбирской чувашской учительской школе в начале XX в. сформировалась своеобразная литературная школа, объединявшая целую плеяду литераторов, выдающимся представителем которой был К. В. Иванов, автор классической трагедии «Нарспи» (1908 г.). [Артемьев]
лит-ра чуваш. народа; зародилась во 2-й пол. 19 в. До этого (за исключением немногочисл. памятников древней письменности) у чувашей бытовал лишь богатый и разнообразный фольклор. Большая заслуга в развитии Ч. л. принадлежит выдающемуся просветителю И. Я. Яковлеву (1848—1930): в 1872 был отпечатан его «Букварь для чуваш», к-рый стал первой нац. книгой, первой антологией молодой Ч. л. (в 70—90-х гг. переиздан более 20 раз). Кроме учебного материала, букварь содержал небольшие рассказы, загадки, ок. 400 пословиц и поговорок. Яковлев перерабатывал народные и писал оригинальные рассказы, переводил на чуваш. яз. произв. Л. Н. Толстого, И. А. Крылова, Н. А. Некрасова. Одновременно и вслед за ним выступили И. И. Иванов (1848—85), М. Ф. Федоров (1848—1904), И. Н. Юркин (1863—1943). Жизнь, быт и психология чуваш. крест. бедноты раскрыты Федоровым в балладе «Леший» (1879, опубл. 1908). Федоров положил начало критич. реализму в Ч. л. [ФЭБ]
Артемьев: Артемьев, Ю. М. Чувашская литература / Ю. М. Артемьев // Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2001. – С. 471-473.
ФЭБ: Краткая литературная энциклопедия. Дедушкин – http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke8/ke8-5511.htm
Вула Чăвашла 