Василий Магницкий

1839 – 1901

Василий Магницкий — … Тĕплĕнрех→

Хайлавĕсем:

Кивĕ çырулăх тапхăрĕ

Василий Магницкий
[ Тĕне кĕмен чăваш ячĕсем | Тĕне хирĕçле ĕçсем ]

Тĕплĕнрех:

Василий Магницкий

(1839 — 1901)

Чăваш халăхĕ таса кăмăлпа хисеплекен вырăс тĕпчевçисем йышлă. Вĕсенчен пĕри — Василий Константинович Магницкий, чăваш йăли-йĕркине çырса кăтартнă ăславçă, вĕрентÿçĕ.

Çураласса В. К. Магницкий Чирĕккассинче (Ядринăра) çуралнă. Аслашшĕ-ашшĕ чиркÿ çыннисем пулнă, ашшĕ П. Я. Яковлевпа çыру çÿретнĕ. Ачине вăл хутла хăй вĕрентнĕ, каярахпа Чурашри тиек патне янă. Унтан Шупашкарти, каярахпа Хусанти тĕн шкулĕсене ăсатнă. Тĕн семинарийĕнчен Василий Хусан университечĕн юридически факультетне вĕренме куçнă. Ăна ăслăлăх кăсăклантарнă. 1858—1862 çулсенче В. Магницкий университетри ирĕк шухăшлă студентсемпе пĕрле кĕрленĕ. Вĕренÿ хыççăн Хусанти суд канцелярнйĕнче хĕсметре тăнă.

Каярахпа В. К. Магницкий Шупашкар уесĕн 2-мĕш участокĕнче (хальхи Куславкка хулинче) суд следователĕнче ĕçленĕ. Чăвашсене чăвашлах вĕрентессишĕн вăл хытă тăнă. Чăваш йăлисене, халăх сăмахлăхне, суд ĕçпе тĕпчесе паха статьясем çырнă.

1877 çулта В. К. Магницкий хăй ирĕкĕпе Вятка кĕпĕрнине, Уржум уесне халăх училищисен инспекторне куçса каннă. Каярахпа Хусан кĕпĕрнине çав ĕçех куçать. Каллех чăвашсене хÿтĕлесе çырать, чăвашсен вĕреннĕ çамрăкĕсене хавхалантарса пырать. Çакăншăн ăна Елабугăна ссылкăна янă.

Пурнăçĕн юлашки пилĕк çулне В. К. Магницкий Етĕрне районĕнчи Шăмат ялĕнче ирттернĕ. Нумай ĕçленĕ, çырнă. Хăшпĕр ĕçĕсем, сăмахран «Тĕне кĕмен чăваш ячĕсем», хăй вилсен тин пичетленсе тухнă.

[Н. Иванова & В. Никитин: Василий Магницкий]

↓ ↓ ↓

Малаллийĕ пĕлтерÿ хыççăн

Эпир пĕр-пĕр патшалăх тытса тăракан учреждени мар.

Тектсене ирĕклĕн тишкерсе хаклатпăр. Произведенисене сĕрĕмлĕх, сутлăх е пропаганда тĕллевĕпе мар – шырав, цитатăлу тунă чухне çăмăллăх кÿрессишĕн вырнаçтаратпăр.

Пирĕн çинчен

– VulaCv, Вула чăвашла редакцийĕ

Сайта кĕртнĕ çĕнĕ текстсем:

↓ ↓ ↓

Малаллийĕ

Ытти материалсем:

1839 — 1901 15.03.1839–04.03.1901 гг. Историк, этнограф. Родился в с. Ядрино Ядринского уезда (ныне одноименный район Чувашской Республики). Деятель народного просвещения. В 1869—1877 гг. судебный следователь, проживал в с. Беловолжском Чебоксарского уезда, в 1877—1894 гг. — инспектор народных училищ в уездах Вятской и Казанских губерний. Выйдя в отставку, поселился в с. Шуматово. Всю жизнь посвятил нерусским народностям Поволжья. Он был ученым широкого диапазона. При его поддержке началась общественно–литературная деятельность чувашского поэта М.Ф.Федорова, научно–этнографическая работа писателя и фольклориста И.Н.Юркина и ряда других. В.Магницкий – автор многих работ о семейном и общественном быте, свадебной обрядности, религиозных воззрениях, антропонимике чувашского народа, публиковал тексты устного народного творчества русских и чувашей. Eго произведения по истории, этнографии и фольклору являются важными источниками народной педагогики. Одним из первых среди этнографов Поволжья обратился к изучению архивных источников для более полного освещения культуры и быта чувашей и других народов. ____________________________ Василий Константинович Магницкий – исследователь культуры и быта чувашей: Сб. ст. – Чебоксары, 1989. – 104 с.: портр. Никольский, Н. В. Биография В. Магницкого : [Микроформа] / Н.В. Никольский. – Чебоксары : ЦГА ЧР, 1994. – 2 мф. * * * Андреев, Н. В. К. Магницкин ал çырăвĕнчен / Н.Андреев // Хыпар. – 1999. – 30 пуш. Иванов, В. П. “Чăваш тăванĕсемшĕн тăрăшса” / В. П. Иванов // Ялав. – 1989. – №3. – С. 18–19. Михайлова, Р. В.К. Магницкипе унăн юратнă вĕренекенĕ / Р.Михайлова // Хыпар. – 1999. – 21 çу. Пантелеймонов, Н. В.К. Магницкипе унăн вĕренекенĕсем / Н.Пантелеймонов // Хыпар. – 1999. – 20 ака. Прокопьев, В. П. Магницкипе Степанов–Ваçик /В.П.Прокопьев // Чăваш ен. – 1995. – 20–27 мая (№ 21). – С. 13. Прокопьев, В.П. В.К. Магницкипе унăн корреспонденчĕсем / В.П. Прокопьев // Халăх шкулĕ=Народная школа. – 1995. – №3. – С. 101–105. * * * Абашева, Д.В. Архивные работы В.К.Магницкого по чувашскому фольклору / Д.В. Абашева // Проблемы изучения русского устного народного творчества. – М., 1976. – Вып. 2. – С. 156–167. Абашева, Д.В. Магницкий как фольклорист / Д.В. Абашева // Чувашский язык, литература и фольклор. – Чебоксары, 1974. – Вып. 4. – С. 369–375. Абашева Д.В. В. К. Магницкий (к 165-летию со дня рождения) // Вестник Чувашского государственного педагогического университета . – 2004. – № 1. – С. 184-189. Андреев, Н. Поклон тебе, фольклорист и этнограф / Н. Андреев // Совет. Чувашия. – 1999. – 17 марта. Башкирова, А.Ф. Некоторые архивные материалы о педагогической деятельности В.К. Магницкого / А.Ф. Башкирова // О дореволюционной культуре чувашского народа: Учен. зап. / НИИ яз., лит., истории и экономике при Совете Министров Чуваш. АССР. – Чебоксары, 1957. – Вып. 15. – С. 237–245. Владимиров, E.В. Верные призванию и долгу / E.В. Владимиров // Владимиров E.В. Голоса участия и дружбы. – Чебоксары, 1992. – С.88–102. Магницкий, В.К. // Биобиблиографический словарь отечественных тюркологов. – 2–е изд., перераб. и доп. – М., 1989. – С. 148–149. Петров, Н.А. Вопросы обычного права в трудах В.К. Магницкого и Н.В. Ильминского / Н.А.Петров // Вопросы археологии и этнографии Чувашии. – Чебоксары, 2000. – С. 129–134. Романов, Н.Р. В.К. Магницкий – этнограф чувашского народа / Н.Р. Романов // Ученые записки / НИИ яз., лит., истории и искусства при Совете Министров Чуваш. АССР. – Чебоксары, 1962. – Вып. 21. – С.355–370. Тенюшев, И.Я. Выступления в печати В.К. Магницкого в защиту чувашского и других народов Поволжья / И.Я. Тенюшев // Пресса: опыт и проблемы. – Чебоксары, 1998. – С. 7–10. Фокин, П.П. Обычное право чувашей в трудах В.К. Магницкого / П.П. Фокин // Вопросы историографии историко–этнографического изучения Чувашии : Сб. ст. – Чебоксары, 1981. – С. 34–45. Харитонов, А.П. Редкие юбилейные издания / А.П. Харитонов // Календарь года. 1998 г. / Нац. б–ка Чуваш. Респ. ; Сост. Г. Быкова, Г. Соловьева. – Чебоксары, 1997. – С. 103–111. Юхма, М. Магницкий – друг чувашей / М. Юхма // Юхма М. Имена улиц, твоих, Чебоксары!. – Чебоксары, 2000. – С. 92.